Wilma 'Dolly' Vinsant

Wilma 'Dolly' Vinsant – Flight Nurse

Wilma ‘Dolly’ Vinsant groeide op in Texas. Ze studeerde voor verpleegster en ging later – in de begindagen van de burgerluchtvaart - aan de slag als stewardess bij Braniff Airways. Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak meldde ze zich als vrijwilligster bij het leger en werd een flight nurse: een verpleegster die speciaal was opgeleid voor het uitvoeren van evacuatievluchten per vliegtuig.

Tussen juni 1944 en april 1945 vloog ze 30 missies als Flight Nurses en
evacueerde ze honderden gewonden soldaten van het front naar
ziekenhuizen in bevrijd gebied; altijd met het gevaar zelf neergeschoten te worden. Op 14 april 1945 ging het fout. Dolly mocht al naar huis, maar een laatste vrijwillige vlucht werd haar fataal: de C-47 van Dolly stortte neer. De oorzaak van de crash is tot op de dag van vandaag niet opgehelderd.

Opgroeien in San Benito, Texas

Wilma Rolinda Vinsant werd geboren op 20 februari 1917 in San Benito, Cameron County, gelegen in de Rio Grande vallei in Texas, Verenigde Staten. Zij was enigst kind van William Jonathan Vinsant (1874-1956) en Nellie Mae Benson (1885-1970). Wilma was klein van postuur: maar 1,52 m lang en 45 kilo. Dit leverde haar in haar omgeving al snel de bijnaam ‘Dolly’ op: ‘popje’.

Na het behalen van haar High School diploma aan de San Benito High School en een vervolgopleiding aan het Brownsville Junior College volgde ze een verpleegsteropleiding bij het John Sealy Hospital in Galveston. Haar vader was dokter en haar moeder verpleegster. Het is zeer waarschijnlijk dat dit invloed heeft gehad op haar studiekeuze.

Hostess bij Braniff

Dolly groeide op in de jaren ‘20 en ‘30 van de vorige eeuw. De Verenigde Staten krabbelden in de jaren ‘30 op van de zogenaamde ‘grote depressie’. De luchtvaart was sterk in opkomst en Dolly volgde de verrichtingen van één van de vrouwelijke pioniers - Amelia Earhart - met interesse. Earhart was de eerste vrouw die zowel de Atlantische (in 1928) als de Grote Oceaan (in 1935) overvloog. Haar boeken, waaronder ‘The fun of it’, waren bestsellers.

Toen Dolly haar opleiding als verpleegster had afgerond besloot ze haar
beroep dan ook te combineren met haar interesse voor vliegen en trad
in dienst bij Braniff Airways. In die tijd waren de meeste ‘hostesses’ - tegenwoordig noemen we ze stewardessen - gediplomeerd verpleegkundigen; dit was een van de toelatingseisen. Andere toelatingseisen waren: minimaal twee jaar college-opleiding, beheersing van de Spaanse taal, leeftijd tussen 21 en 26 jaar en een lengte tussen 150 en 170 centimeter. In 1937 solliciteerden 800 dames naar een functie als ‘hostess’ bij Braniff Airways. Slechts 10 kwamen door de sollicitatieprocedure. Dolly was één van die gelukkigen.

In dienst

Nadat de Verenigde Staten door de aanval van Japan op Pearl Harbor op 7 december 1941 betrokken raakte bij de Tweede Wereldoorlog, vorderde de overheid bijna alle vliegtuigen van de particuliere luchtvaartmaatschappijen. Ook Braniff Airways moest bijna al haar vliegtuigen inleveren en hield slechts 147 verkoopbare vliegtuigstoelen over!

Veel vliegtuigbemanningen, zowel het vliegend personeel als cabinepersoneel, raakten daarmee werkeloos en namen vervolgens vrijwillig dienst in het leger. Zo ook Dolly Vinsant: op 1 september 1942 nam trad ze in dienst bij het United States Army Nurse Corps.

Kort daarna kwalificeerde ze zich voor het Air Evacuation Nurse Corps. Zij volgde een acht weken durende opleiding in Bowman Field, Kentucky. Gezien haar kleine postuur dachten velen dat de training te zwaar was voor haar. De Flight Nurse in opleiding moesten onder andere zwaar bepakt en volledig gekleed in 6 meter diep water springen en zonder enige hulp weer aan land komen.

Ook werd er veel aandacht besteed aan het risico van een noodlanding
van een vliegtuig met gewonden aan boord, waar ook ter wereld, Dat
kon in het oerwoud, in de woestijn, in de bergen of op een ijsvlakte zijn. De verpleegkundige moest stressbestendig zijn wanneer patiënten in paniek raakten of amok maakten, of wanneer het toestel in de lucht door de vijand werd beschoten.

Maar Dolly doorstond de zware training en behaalde op 18 februari 1943 haar diploma. Twee dagen later vierde zij haar 26ste verjaardag. Haar klas was de eerste die afstudeerde. Dolly was nu officieel een Flight Nurse. Kort daarna werd ze ingedeeld bij 806 Medical Air Evacuation Squadron (806 MAES).

Naar Europa

Op 5 juli 1943 vertrok 806 MAES per trein naar Camp Shanks bij New York als voorbereiding op het vertrek naar Europa. Op 16 juli 1943 scheepte men in op de SS Thomas H. Barry en op 27 juli arriveerde het schip in Liverpool. Van hieruit werd de eenheid overgeplaatst naar de omgeving van Newbury, ten westen van Londen.

De MAES eenheden werden, voorafgaand aan de invasie op het vasteland van Europa, gedetacheerd bij diverse militaire eenheden in de omgeving. Dolly werd met haar collega’s, waaronder Jean Bartholomew, gedetacheerd bij 100 Bombardment Group - bijgenaamd de ‘Bloody 100th’ - op het vliegveld Thorpe Abbotts bij het dorpje Diss in Norfolk. Jean Bartholomew was de eerste Flight Nurse die een trans-Atlantische evacuatievlucht maakte waarbij patiënten direct vanuit Engeland naar Amerika werden gevlogen voor spoedeisende hulp.

Na de invasie in Normandië

Op 11 juni 1944, vijf dagen na D-Day, Frankrijk, maakte Luitenant Grace
Dunham van 806 MAES de eerste evacuatievlucht met gevonden van de stranden van Omaha Beach. Zij en haar crew brachten tijdens die eerste vlucht 18 patiënten - gelegen op draagbaren - terug naar Engeland. In het vervolg van juni, en in juli en augustus 1944 evacueerde 806 MAES maar liefst 20.142 patiënten. Vanuit het hoofdkwartier ontving men voor deze inzet een speciale oorkonde.

Op 5 december werd 806 Medical Air Evacuation Squadron overgeplaatst naar het vasteland van Europa: naar het vliegveld Orly bij Parijs. Vanaf 7 december werden vanaf Orly trans-Atlantische evacuatievluchten uitgevoerd naar de Verenigde Staten. 806 MAES volgde de opmars van de geallieerde troepen en al snel volgden overplaatsingen naar vliegvelden bij Melun en Villacoublay en later zelfs naar vliegvelden in Duitsland.

De Flight Nurses van 806 MAES, waaronder Dolly, maakten niet zelden vluchten naar en van de frontgebieden. Hierbij was er altijd maar één Flight Nurse aan boord van een vliegtuig, die zorg droeg voor de gewonden.

In april 1945 bereikte 806 MAES een nieuw record: in deze maand werden maar liefst 17.287 patiënten geëvacueerd. Hiervoor kreeg de eenheid een welverdiende waardering van Generaal-Majoor Paul Williams, de commandant van IX Troop Carrier Command, de luchtmachteenheid waarbij 806 MAES was gedetacheerd.

Dolly maakte tussen juni 1944 en april 1945 in totaal 30 vluchten. Het overgrote deel van het oprukkende front naar ziekenhuizen in het achterland, maar een enkele keer ook met gewonden van London naar New York. In november 1944 kon ze haar ouders nog bezoeken.

De conventie van Genève

De evacuatievluchten waren ‘eenrichtingsvluchten’, van het front naar
een ziekenhuis. Op de heenweg waren de toestellen leeg en werden ze volgeladen met oorlogsmateriaal voor het front: brandstof, wapens, munitie, voorraden enzovoorts. Omdat de vliegtuigen hiermee deel namen aan de strijd kon men zich niet beroepen op de bescherming van het Rode Kruis.

Volgens de Conventie van Genève (meer specifiek de derde Geneefse Conventie van 1929) waren Rode Kruis gewondentransporten alleen beschermd indien de vliegtuigen niet aan de strijd deelnamen. In dat geval mocht er gebruik worden gemaakt van wit geschilderde vliegtuigen, voorzien van een groot rood kruis.

Aangezien de vliegtuigen die werden gebruikt voor de gewondentransporten ook werden ingezet om parachutisten te droppen, zweefvliegtuigen te trekken, en voorraden naar het front te brengen, mochten zij dus geen aanspraak maken op de bescherming van het Rode Kruis. Het gevolg hiervan was dus dat een evacuatievlucht een legitiem oorlogsdoel was en dat de inzittenden het risico liepen om neergeschoten te worden door vijandelijke vliegtuigen of luchtafweergeschut.

De laatste vlucht

Op 14 april vertrok 1ste Luitenant Dolly Vinsant, 806 Medical Air Evacuation Squadron, voor een vlucht naar het vooruitgeschoven vliegveld R-2/Langensalza, ten noordoosten van Eisenach in de deelstaat Thüringen. Eigenlijk was het de bedoeling dat haar collega Dolores Dilger deze vlucht zou uitvoeren. Maar Dolores was verkouden en had een vliegverbod gekregen van de vliegerarts. Ondanks het feit dat Dolly Vinsant haar 30 sorties – vliegbeurten - had uitgevoerd en teruggestuurd zou worden naar de VS om andere Flight Nurses op te leiden, nam ‘Dolly’ gewillig de beurt van Dolores over. Het zou inderdaad haar laatste vlucht worden, maar wel met fatale afloop…

De andere bemanningsleden waren:

- 1e Luitenant Richard C. Mervyn, piloot
- 2e Luitenant Vincente Lopez, co-piloot
- Flight Officer Franklin P. Totten, navigator
- Staff Sergeant Edward S. Michalak, radiotelegrafist
- Technical Sergeant Jack Sims, crew chief

De C-47 vertrok in de ochtend vanaf het tijdelijke vliegveld A-55/Melun, ten zuiden van Parijs naar Langensalza, maar kwam daar nooit aan: rond 12.00 uur stortte het toestel met zes inzittenden neer in de omgeving van Struth/Eschwege, ongeveer 45 kilometer ten westen van Langensalza.

De omstandigheden waaronder het toestel verongelukte zijn nog steeds niet volledig duidelijk. De Duitse archieven die betrekking hebben op 14 april 1945 tonen geen zogenaamde Abschuss-Meldung (een melding van het neerschieten) van een C-47 transporttoestel. Een technisch mankement wordt ook uitgesloten: op de route naar Langensalza liggen diverse vliegvelden die als uitwijkhaven benut hadden kunnen worden. Bovendien had de bemanning in geval van nood het toestel met de parachute kunnen verlaten.

De meest waarschijnlijke oorzaak van het ongeluk is lokaal slecht weer. Op 13 april, één dag eerder, vloog een andere medevac C-47 in een plotselinge laaghangende wolkenband en vervolgens, in het geaccidenteerde terrein van Thüringen, tegen een berg. Maar zeker weten doen we het – 70 jaar na dato - nog steeds niet. Dolly’s dood is daarmee even mysterieus als die van haar grote voorbeeld Amelia Earhart.

Begraven in Margraten

Dolly Vinsant werd op 16 april 1945 om 07.50 uur begraven op de
tijdelijke Amerikaanse begraafplaats te Eisenach. Op 24 Juni 1945 werd zij herbegraven op de Amerikaanse begraafplaats in Margraten in vak QQ, rij 263, graf 11.

Na de oorlog was de vraag waar Dolly haar laatste rustplaats zou vinden: in Europa of in Amerika. Die keus lag bij haar man, Majoor Walter L. Shea. Dolly was hem met getrouwd op 15 januari 1945 (het huwelijk duurde dus slechts 3 maanden). Walter kwam uit de Bronx in New York en was een navigator bij een van de luchttransporteenheden waarmee Dolly regelmatig samenwerkte. Het was niet ongebruikelijk dat er tijdens het verblijf in Europa relaties ontstonden waaruit later huwelijken werden gesloten. Diverse collega’s van Dolly trouwden later met bemanningsleden van de vliegtuigen die hen ‘naar het werk brachten’.

Walter Shea besloot dat Dolly begraven zou worden in Margraten. Na de herinrichting van deze begraafplaats heeft zij haar definitieve rustplaats gevonden in vak B, rij 17, graf 4. Shea is nooit hertrouwd.

Ook drie andere bemanningsleden van de fatale vlucht liggen begraven in Margraten: Richard C. Mervyn (G-10-23), Franklin P. Totten (O-8-9) en Jack Sims (A-5-6). Vincente Lopez en Edward S. Michalak werden herbegraven in de Verenigde Staten. Dolly heeft tijdens en na haar diensttijd diverse medailles uitgereikt gekregen: de Airmedal, de Red Cross Medal, een (postume) Purple Heart, en een speciale vermelding van President Harry Truman.

Herinneringen aan Dolly

In het jaar 2000 bracht Dolores Rike een bezoek aan het graf van Dolly.
In het gastenboek noteerde ze na afloop: “Dolly Vinsant took my place and saved my life” (Dolly Vinsant nam mijn plaats in en redde mijn leven)”.

Winna Jean Foley Tierney herinnert zich Dolly nog goed. In een korte geschiedenis van 806 MAES schrijft ze over hun trainingsperiode Engeland: “All the while, of course, we were continuing to learn things – how to set up tents in the snow (Major Jordan’s idea!), how to get coke to burn, lessons in English history, classes in emergency ditching procedures over at Coremose, how to get a good night’s sleep on biscuits and bolsters, and how to catch the train to London before our 48 hour pass actually started and how to get back at the last minute – Dolly Vinsant made a science of this!”

Het Dolly Vinsant Memorial Hospital

Ter herinnering aan Dolly werd in 1949 in San Benito het Dolly Vinsant Memorial Hospital geopend, een ziekenhuis met 81 bedden. In de Memorial Lobby van het hotel werd een groot schilderij opgehangen van Dolly Shea-Vinsant in uniform. Sinds 1986 reikte het ziekenhuis elk jaar een prijs uit aan een veelbelovende medische student: de Dolly Vinsant Flight Nurse of the Year Award.

Enkele jaren geleden werd het ziekenhuis helaas gesloten als gevolg van een faillissement. Een lokale krant berichtte na het faillisemen dat het schilderij van ‘Dolly’ verdwenen is uit de Memorial Lobby. Het is onduidelijk waar het schilderij nu is. Inmiddels is in het voormalige ziekenhuis een opvangtehuis gerealiseerd voor minderjarige asielzoekers. In het tehuis is nog steeds een (bescheiden) memorial voor Dolly te bezichtigen.